Hoofdstuk 6
NOORD-AMERIKA
ONTDEKKING EN KOLONISATIE (1500 – 1800)
Vòòr de komst van de Spanjaarden in het Caraïbisch gebied, wonen in Noord-Amerika ca. 12 miljoen mensen of 500 stammen van zeer diverse origine met eigen talen, gewoonten en gebruiken. Zo leven sommigen in een tipi (tent van dierenhuiden) en anderen in wigwams (hut van boomschors), zijn er grote verschillen in haartooi, kledij en rituelen, …
Natives of North America, afbeelding uit “The New Student’s Reference Work”
(1914 – door Chandler B. Beach)
Het zijn meestal halfnomaden die leven van jacht, visvangst (seizoenstrek) en landbouw. Omdat die landbouw in een aantal streken door het klimaat niet het hele jaar mogelijk is, moeten ze een deel van het jaar rondtrekken op zoek naar voedsel.
Ze leven voornamelijk van de jacht of de visvangst, pluk en landbouw (als het klimaat dit toelaat). Bizonjacht is eerder uitzonderlijk. Voor de komst van de Spanjaarden waren er namelijk geen paarden meer in Amerika. Pas na de introductie van het paard, zijn ze in staat om te jagen op bizons.
De bizon wordt essentieel in de cultuur van de priairivolkeren, het dier levert
- huiden voor zowel kledij als tenten
- vlees als voedsel
- botten/pezen die als bouwmateriaal en voor het maken van wapens gebruikt worden
- vet/mest die dienen om licht en vuur mee te maken
Andere volkeren, langs kusten en rivieren of in het noorden blijven dan weer afhankelijk van jacht of visvangst, pluk en landbouw.
HOEZO INDIANEN?
Columbus dacht de route naar Indië te hebben ontdekt en noemt de inwoners van Amerika “indianen”. In de VS gebruikt men nu vooral de term “American Indians”. Het aantal indianen daalt tussen 1650 en 1750 met 75%. Ze sterven vooral door Europese ziektes die hen vanuit Midden-Amerika bereiken.
Roots inwoners Verenigde Staten (1650 – 2000)
Grafiek: Evolutie roots inwoners van de VS tussen 1650 en 2000 (in miljoen inwoners)
DE ONTDEKKING VAN HET NOORD-AMERIKAANSE CONTINENT
De Spanjaarden en Portugezen proberen met geweld de Engelsen, Fransen en Hollanders uit het zuidelijk halfrond te weren. Waar Columbus heel zijn leven blijft denken dat hij toch in Azië was beland, beseft men sinds de ontdekking van Brazilië en Venezuela door Vespucci in 1499 dat men een nieuw continent heeft ontdekt. Men blijft echter zoeken naar een noord-westelijke doorsteek naar Azië.
Men gelooft namelijk dat het Noord-Amerikaanse continent een smalle strook is die begrensd is door een bergketen (de Apalachen). De stille Oceaan zou dan betrekkelijk vlakbij liggen. De ontdekkingsreizigers beseffen gedurende vele jaren niet hoe groot het Noord-Amerikaanse werelddeel is.
Afbeelding van Amerigo Vespucci en Amerika (1507 – door Martin Waldseemüller)
En zo wordt de ene na de andere expeditie uitgestuurd.
De Britten beginnen op de Noord-Amerikaanse oostkust rond de Hudsonbaai. Ze denken dat er een doorgang naar de Stille Oceaan is via de Grote Meren of door de Apalachen over te steken.
De Fransen zoeken het hoger op en veroveren het binnenland van Noord-Amerika door de Saint Lawrence rivier en de Mississippi te volgen. Ze geloven langs deze rivieren een doorsteek te vinden naar de Stille Oceaan.
De Spanjaarden vertrekken vanuit Midden-Amerika dat ze al onderworpen hebben en trekken zo naar Noord-Armerika. Ze nemen zowel delen van de oostkust (Florida) als van de westkust (California) in.
Kolonisatie van Noord-Amerika door Spanje, Engeland, Frankrijk en Nederland (1650 – 1783)
© Bruno De Lille – Bron: Wikipedia.org, jb-hdnp.org, e.a.
Ook Vlamingen, Denen, Zweden en Duitsers duiken op aan de Noord-Amerikaanse oostkust. De Engelsen schakelen deze Europese rivalen echter snel uit. Elke nederzetting wordt door de Engelsen opgeslorpt.
Ook de Hollandse vestiging (nu New York) wordt door de Engelsen overgenomen. Holland gaat zich dan ook meer en meer richten op het Caraïbisch gebied en Azië.
Op het einde van de 17de eeuw heeft Engeland enkel nog Frankrijk als rivaal. Maar midden in de 18de eeuw wint Engeland ook die koloniale strijd tijdens de 7 jarige oorlog (1756-1763) zodat het vanaf dan de macht over Noord-Amerika zo goed als volledig in handen heeft.
INTEGRATIE OF ELIMINATIE?
Na de overname van de Franse gebieden in Noord Amerika, heeft Engeland maar een tegenstander meer: de indianenstammen. De Engelsen gebruiken verschillende methodes om de gronden van de indianen in hun bezit te krijgen:
In het begin van de 17de eeuw doen ze dat door gronden te kopen of te huren en door te proberen goede contacten te leggen met de indianen.
Zo zou het Thanksgiving feest ontstaan zijn toen een groep kolonisten (de Pilgrim Fathers) hongersnood dreigde te lijden nadat de oogst was mislukt. Omdat de indianen van Wampanoag-stam kwamen helpen, overleefden de kolonisten. Uit dankbaarheid vierden ze Thanksgiving Day.
Wellicht is dit verhaal verzonnen toen men eind 19de eeuw een nationaal gevoel probeerde te creeëren.
Abenaki-Indianen uit Maine sterven aan de pokken. (1740 – Tekening door een Franse missionaris)
Bron: https://historicipswich.org
William Penn koopt land van de Delaware-indianen (1683)
Bron: Benson John Lossing, ed. Harper’s Encyclopedia of United States History (vol. 3) (New York, NY: Harper and Brothers, 1912)
In het begin van de 18de eeuw verzwakt men de indianen door hen alcohol en wapens te verkopen. Bovendien worden veel indianen ziek door contact met de Europeanen of doordat dekens en stoffen die ze gekocht hebben, besmet blijken met pokken.
Op het einde van de 18de eeuw voert men echt oorlog tegen de indianen. Men probeert het volk en zijn gebruiken uit te roeien (genocide). Zie bv. de trail of tears, gezegden als “de enige goede indiaan is een dode indiaan” en uitspraken als ““kill the Indian… and save the man” (geloof, cultuur, … moesten verdwijnen).
ONAFHANKELIJKHEID
De Britten proberen hun greep op de kolonies te verstevigen door hoge belastingen te vragen op bv. suiker, lood, papier en thee. Bovendien moesten de kolonies verplicht het onderhoud en de huisvesting van de Britse troepen betalen.
Het gevolg hiervan is dat de kolonisten zich gaan verzetten: ze weigeren de hogere belastingen te betalen en eisen inspraak en vertegenwoordiging in het Britse parlement en regering.
Op 4 juli 1776 roepen de 13 Amerikaanse kolonies de onafhankelijkheid uit (12 deden dat op 4 juli, New York wachtte tot 9 juli). Men ondertekent de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring waarin ondermeer de wandaden van de Britten worden beschreven maar ook de rechten van de (vrije) burgers. Zo verklaart men dat alle mensen als gelijken worden geschapen en dat iedereen recht heeft op leven, vrijheid en het nastreven van geluk.
Afbeelding van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring (1776)
Bron: https://nl.wikipedia.org
De Britten wilden de opstand in hun Amerikaanse kolonies neerslaan en dat is het begin van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog die duurt van 1775 tot 1783. De Amerikanen krijgen daarbij steun van de Frankrijk, Spanje en Holland. Uiteindelijk tekenen de Amerikanen en de Britten in 1783 een vredesverdrag.
In 1787 nemen de 13 voormalige koloniën een gezamenlijke grondwet aan. Sinds dan gaan ze samen verder als de Verenigde Staten van Amerika. In 1789 wordt George Washington de eerste president.
RUSSISCHE BUREN
Russische kolonisatie van Noord-Amerika (1784 – 1867)
© Bruno De Lille – Bron: Wikipedia.org, jb-hdnp.org, e.a.
Zo’n honderd jaar later, tegen 1850, raken de Russen de interesse in hun Amerikaanse kolonie kwijt. Men had zo massaal op pelsdieren gejaagd dat er nu veel minder over waren wat de jacht erg duur maakte. Bovendien moesten de kolonisten voortdurend bevoorraad en beschermd worden, wat ook veel geld kostte.
Uiteindelijk verkoopt Rusland haar kolonie in 1867 aan de Verenigde Staten. De VS betalen de Russen 7,2 miljoen dollar voor Alaska.